Trong bối cảnh Việt Nam đang triển khai lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải Euro nhằm giảm ô nhiễm môi trường, thị trường gần đây tràn lan sản phẩm bộ lọc khí thải ô tô, xe máy với đủ loại "thượng vàng hạ cám".
Đa phần là hàng trôi nổi
Các quy định hiện hành và dự thảo sửa đổi đều đưa ra phương án kiểm soát khí thải dựa trên kết quả kiểm định thực tế, không dựa trên năm sản xuất/đời xe. Như vậy, nếu xe cũ không đạt tiêu chuẩn, chủ xe có thể tự xử lý tại nhà hoặc tại các điểm bảo hành, sửa chữa phương tiện cơ giới trước khi lưu thông. Nhu cầu thay thế bộ lọc khí thải vì thế tăng vọt, tạo điều kiện thuận lợi cho thị trường thiết bị xử lý khí thải ngày càng nhộn nhịp.
Ô tô gắn thêm thiết bị xử lý khí thải sẽ bị từ chối kiểm định
Theo ghi nhận của phóng viên, trên thị trường hiện nay, thiết bị lọc khí thải ô tô được bày bán rất đa dạng, mức giá dao động từ vài triệu đồng đến hàng chục triệu đồng. Thế nhưng, đa phần là hàng trôi nổi, không rõ xuất xứ, không xác thực được sản phẩm có mang lại hiệu quả xử lý khí thải độc hại hay không. Thậm chí, không ít người tiêu dùng và giới kinh doanh, sửa chữa xe còn đặt nghi vấn liệu các thiết bị này có làm tăng tiêu hao nhiên liệu, giảm công suất động cơ, ảnh hưởng đến hệ thống xả...?
Theo ông Trần Việt Nam, phụ trách kỹ thuật gara ô tô Đông Sài Gòn (TP HCM), không thể kiểm chứng được hiệu quả xử lý khí thải của bộ lọc gắn thêm vào xe, ngay cả khi sản phẩm có thương hiệu, nhãn mác rõ ràng. Còn nếu sử dụng sản phẩm trôi nổi, không rõ nguồn gốc và thông số kỹ thuật thì chắc chắn khí thải độc hại từ xe gần như thoát ra môi trường một cách nguyên vẹn.
Hoàn toàn không có tác dụng?
PGS-TS Đỗ Văn Dũng, Phó Chủ tịch Hội Ô tô - Máy động lực TP HCM, nhìn nhận bộ lọc khí thải - với đặc điểm sử dụng lớp kim loại quý để tạo phản ứng hóa học, chuyển hóa khí độc thành CO2 và nước - có thể giảm phát thải lên đến 80%-90% nếu động cơ hoạt động ở nhiệt độ tối ưu (trên 400°C). Thiết bị này giúp xe cũ tạm thời đạt chuẩn kiểm định khi kết hợp bảo dưỡng. Tuy nhiên, hiệu quả sẽ giảm dần nếu động cơ hoạt động ở nhiệt độ thấp, điều kiện khắc nghiệt hoặc không bảo dưỡng khiến muội than tích tụ. "Đây không phải là giải pháp lâu dài vì khí thải phụ thuộc vào toàn bộ hệ thống động cơ, không chỉ ống xả. Chưa kể, lắp thêm bộ lọc ống xả có thể khiến xe giảm công suất 5%-10%" - ông Dũng lưu ý.
Gợi ý giải pháp, PGS-TS Đỗ Văn Dũng cho rằng chủ xe cũ nên đầu tư vào bảo dưỡng định kỳ và nâng cấp toàn diện phương tiện, bao gồm vệ sinh buồng đốt, ống xả và hệ thống nhiên liệu để giảm muội than. Bên cạnh đó, sử dụng nhớt chất lượng cao cũng có thể giúp giảm phát thải.
Chuyên gia ô tô Nguyễn Minh Đồng cho biết nhiều nước như Mỹ, Đức, Nhật... đã sử dụng bộ xúc tác xử lý khí thải từ thập niên 70, sau đó liên tục cải tiến để đạt mức Euro 6 như hiện nay. Thiết bị này nhỏ gọn, được lắp vào bên trong ống xả, giúp xe máy giảm được 40%-60% khí thải và ô tô giảm 40%-80%, tùy dòng. Ngoài ra, để đạt hiệu quả cao nhất, phương tiện còn phải sử dụng nhiên liệu sạch với mức Euro cao. Đối với xe sử dụng bộ chế hòa khí, bộ xúc tác sẽ giúp cải thiện được một mức khí thải; còn xe sử dụng hệ thống phun xăng sẽ tăng được 2 mức. "Muốn sử dụng bộ xúc tác, cần đặt hàng ở nước ngoài theo thiết kế của từng mẫu xe, không thể dùng chung một thiết bị cho các loại xe bởi không tương thích với luồng khí thải" - ông Đồng lưu ý.
Theo ông Huỳnh Văn Thiệt, Giám đốc Trung tâm Đăng kiểm xe cơ giới 50-03S (TP HCM), hiện chưa có hướng dẫn mới liên quan kiểm tra khí thải nên trung tâm vẫn áp dụng quy định cũ. Theo đó, nếu chủ xe lắp thêm bộ xử lý khí thải không theo nguyên bản, làm thay đổi kết cấu của nhà sản xuất thì sẽ bị từ chối kiểm định.
Các hãng xe khuyến cáo người tiêu dùng nên sử dụng phụ tùng phù hợp với mẫu xe, không nên sử dụng phụ tùng thay thế hoặc phụ tùng không có chứng nhận đạt tiêu chuẩn. "Từng đời xe được thiết kế, sản xuất ra đều có mức khí thải cụ thể, không thể thay đổi" - đại diện một hãng xe nhấn mạnh.
