Ngày 20-11, ghi nhận tại các chợ truyền thống ở TP HCM cho thấy giá rau củ vẫn duy trì với mức cao và chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Thậm chí, một số tiểu thương còn cho biết rau củ đang thiết lập mặt bằng giá mới, khó giảm được.
"Quá sức chịu đựng"
Tại chợ Tân Định, phường Tân Định, các sạp rau vẫn bày bán đầy đủ chủng loại nhưng bảng giá lại khiến nhiều bà nội trợ ngần ngại.
Bà Phạm Thị Hoài, tiểu thương đã gắn bó hơn 28 năm ở chợ Tân Định, cho biết chưa lúc nào giá rau tăng mạnh như hiện nay. Theo bà, mưa dầm kéo dài, ngập úng ở nhiều vùng trồng rau khiến hoa màu bị hư hại nặng. "Nông dân trồng 3 ruộng thì mất 2, chỉ còn 1 ruộng để thu hoạch. Nguồn cung thiếu hụt, nhà vườn buộc phải tăng giá và chúng tôi lấy vào giá cao thì phải bán ra giá mắc" - bà Hoài giải thích.
Thực tế cho thấy nhiều loại rau củ đã tăng giá từ gấp rưỡi đến gấp đôi so với tháng trước. Rau muống đã tăng từ 20.000 đồng lên 30.000 đồng/kg; bầu, bí và mướp từ 20.000 đồng lên 40.000 đồng/kg; thậm chí hành lá tăng tới hơn 100.000 đồng/kg nhưng không có hàng bán...
Bà Nguyễn Thị Phương, chuyên bán rau củ Đà Lạt tại chợ Tân Định, cho biết các loại rau ăn lá vốn giữ mức giá ổn định khoảng 25.000 đồng/kg thì nay đều chạm ngưỡng 40.000 đồng. Khoai tây, cà rốt, dưa leo dao động 40.000 - 45.000 đồng/kg. "Mỗi món tăng ít nhất 15.000 đồng. Khách nào cũng than nhưng vẫn phải mua vì nhu cầu hằng ngày, chỉ giảm số lượng chút ít" - bà kể.
Rau xanh tăng giá chóng mặt vài tuần gần đây đã ảnh hưởng đến đời sống người dân và hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Ảnh: QUỲNH TRÂM
Cơn "bão giá" rau củ không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến bữa cơm hằng ngày của người dân mà còn gây áp lực lớn lên ngành dịch vụ ăn uống. Anh Nguyễn Tấn Lợi, quản lý bếp tại nhà hàng buffet chay Mê Rau (phường Bàn Cờ, TP HCM), cho biết nhà hàng này vừa phải điều chỉnh giá vé buffet từ 99.000 đồng lên 139.000 đồng vì giá rau tăng "quá sức chịu đựng". "Rau số lượng lớn rất khó đặt, hàng ít, giá cao. Chúng tôi phải nhập mỗi ngày và chấp nhận giá cao để bảo đảm đầy đủ các loại rau cần thiết cho khách" - anh cho hay.
Ông Nguyễn Thái Bình, chuyên gia ngành ăn uống (F&B), nhận định chi phí nguyên liệu tăng đang là mối lo lớn của toàn ngành. Ngoài yếu tố thời tiết khiến nguồn cung giảm, việc nhà cung cấp yêu cầu hóa đơn khiến giá đội thêm 3%-5%. Thêm vào đó, tỉ giá USD, nhất là ở thị trường tự do, tăng cao khiến nguyên liệu nhập khẩu càng đắt đỏ.
"Việc nhiều thương hiệu phải tăng giá là điều khó tránh khỏi nhưng cũng sẽ có không ít đơn vị "té nước theo mưa". Do đó, rất cần sự điều tiết của nhà nước và sự vào cuộc của các nhà phân phối lớn để giữ thị trường ổn định" - ông Bình mong mỏi.
Thực tế, một vài cửa hàng tạp hóa đã âm thầm cập nhật giá nhiều mặt hàng tiêu dùng thiết yếu theo hướng tăng do nhà cung cấp siết lại chương trình khuyến mãi. Một số điểm kinh doanh sau khi tính toán chi phí đã tính đến việc tăng giá bán để tránh lỗ, tạo áp lực khiến giá hàng hóa có nguy cơ leo thang mạnh hơn khi Tết cận kề.
Với góc độ nhà cung ứng, bà Lê Hà Mộng Ngọc, Giám đốc Điều hành Công ty CP Công nghệ sinh học Nấm Việt, cho biết nhiều vườn rau tại TP HCM và các tỉnh lân cận đã xuống giống được hơn một tuần nhưng phải mất thêm 2-3 tuần nữa mới đến kỳ thu hoạch. Thị trường cần chờ thêm khoảng 15-20 ngày mới mong nguồn cung ổn định trở lại. Tuy nhiên, nếu thời tiết tiếp tục xấu, khả năng giá rau giảm sâu là rất thấp.
"Ngay cả khi nguồn cung phục hồi, giá cũng khó trở lại mức cũ mà sẽ hình thành mặt bằng mới, cao hơn trước khoảng 5.000 đồng/kg. Bởi lẽ, người trồng rau không thể bán với giá thấp như trước vì đã chịu lỗ kéo dài" - bà Ngọc phân tích.
Nỗ lực kìm giá
Bà Ngô Bích Quyên, Giám đốc Điều hành Công ty CP Vạn Sơn Thịnh Phát (thương hiệu Organicfood), nhận định nguồn cung rau củ thời gian qua sụt giảm mạnh do ảnh hưởng của thời tiết, nhất là các loại rau ăn lá.
Dù chi phí đầu vào tăng liên tục, Organicfood vẫn giữ giá bán để ổn định thị trường. Hiện hệ thống này lấy hàng chủ yếu từ Tây Nguyên, ĐBSCL và miền Trung. Tuy vậy, để chủ động hơn, Organicfood đang xây dựng trang trại tại Tây Ninh, nơi có điều kiện khí hậu ổn định, ít ảnh hưởng mưa bão và dự kiến sẽ có sản phẩm sau một tháng nữa.
Dù vậy, bà Quyên vẫn lo ngại giá hàng hóa phục vụ Tết có thể tăng mạnh do các nguyên liệu đầu vào đang rục rịch tăng. Điển hình là mặt hàng bánh chưng - sản phẩm chủ lực mỗi dịp Tết, đang gặp khó khi các nguyên liệu như nếp, đậu xanh, lá dong đều tăng giá. Vùng cung cấp lá dong quen thuộc ở Tây Bắc bị hư hại nặng sau mưa lũ, khiến việc tìm nguồn mới gặp nhiều trở ngại. "Chúng tôi chỉ mong đáp ứng đủ đơn hàng, hạn chế tăng giá không quá 10% để chia sẻ với người tiêu dùng" - bà tiết lộ.
Đại diện Saigon Co.op cho biết đơn vị đã làm việc với các nhà cung cấp tại Đà Lạt và nhiều địa phương để điều chỉnh phương án vận chuyển linh hoạt, nhằm duy trì lượng rau ôn đới ổn định. Saigon Co.op cũng tăng cường bao tiêu rau lá nhiệt đới như rau muống, cải ngọt... để bình ổn nguồn hàng. Từ ngày 20 đến 26-11, hệ thống này tổ chức "Lễ hội rau củ" với 100% mặt hàng đạt chuẩn VietGAP - GlobalGAP và truy xuất nguồn gốc minh bạch. Nhiều mặt hàng như bắp cải, xà lách thủy canh, ớt chuông, bông cải, cà chua beef hay cà rốt đều giảm giá 10% - 20% để nhằm góp phần hạ nhiệt thị trường.
Ngoài ra, Saigon Co.op còn hỗ trợ vốn và bao tiêu sản phẩm cho các hợp tác xã, nhà cung cấp địa phương từ nay đến cuối năm, nhằm bình ổn thị trường và bảo đảm nguồn cung bền vững.
Ở góc độ quản lý, chiều 20-11, ông Ngô Hồng Y, Phó trưởng Phòng Quản lý Thương mại - Sở Công Thương TP HCM, cho biết nguồn cung rau củ chủ yếu của TP HCM đến từ Lâm Đồng, ĐBSCL và Đông Nam Bộ. Trong đó, Lâm Đồng chiếm 60% - 70% sản lượng rau củ ôn đới và rau an toàn; các tỉnh, thành miền Tây đóng góp 20% - 30% rau màu ngắn ngày và trái cây; phần còn lại đến từ Đông Nam Bộ, Tây Nguyên và một phần nhỏ từ nhập khẩu.
Theo thống kê tại 3 chợ đầu mối ở TP HCM, lượng hàng về thành phố đạt 6.500 - 7.500 tấn/ngày, riêng rau củ 3.500 - 3.900 tấn/ngày. Tuy nhiên, một số mặt hàng từ Lâm Đồng và miền Tây đã giảm sản lượng do thời tiết bất lợi.
Trước tình hình đó, Sở Công Thương TP HCM đang triển khai nhiều giải pháp để bảo đảm nguồn cung và ổn định giá trong thời gian tới. Cụ thể, sở đang theo dõi sát nguồn hàng, chủ động điều phối nguồn cung thay thế, phối hợp với tỉnh Lâm Đồng và các tỉnh miền Tây khắc phục hậu quả thiên tai.
Sở Công Thương TP HCM cũng đề nghị hệ thống phân phối và nhà cung cấp tăng cường nhập hàng từ những vùng ít bị ảnh hưởng như Tây Ninh, Đồng Nai… Ngoài ra, khuyến khích nhập khẩu bổ sung các loại rau củ có khả năng bảo quản lâu nhằm bảo đảm nguồn hàng dự phòng.
Cùng với đó, các hệ thống phân phối được khuyến nghị tìm kiếm nguồn hàng thay thế, tăng dự trữ để tránh đứt gãy chuỗi cung ứng. TP HCM cũng tiếp tục triển khai chương trình bình ổn thị trường, yêu cầu các doanh nghiệp tham gia tăng lượng cung ứng, giữ giá ổn định và chủ động dẫn dắt thị trường. Các siêu thị lớn được vận động giữ giá hoặc giảm giá nhóm hàng rau củ thiết yếu, đẩy mạnh khuyến mãi củ quả nhằm định hướng người tiêu dùng chuyển đổi tạm thời trong giai đoạn rau ăn lá khan hiếm.
Chi cục Quản lý thị trường TP HCM cũng được yêu cầu tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm tình trạng găm hàng, tăng giá bất hợp lý. Ngoài ra, Sở Công Thương TP HCM còn theo dõi sát tình hình giao thông trên các tuyến đường từ Đà Lạt và miền Tây để kịp thời hướng dẫn doanh nghiệp vận tải lựa chọn lộ trình an toàn, bảo đảm hàng hóa về kịp thời cho các hệ thống phân phối.
Có thể nhập khẩu, chuyển hàng hóa từ nơi khác đến
Trao đổi với phóng viên Báo Người Lao Động, ông Nguyễn Nguyên Phương, Phó Giám đốc Sở Công Thương TP HCM, cho biết thành phố có chương trình bình ổn thị trường nhằm bảo đảm duy trì giá cả hàng hóa ổn định tương đối trong một thời gian nhất định, từ đó có thời gian tìm kiếm các giải pháp thay thế. Các đơn vị tham gia chương trình đều là những doanh nghiệp lớn, có thương hiệu và nguồn lực tài chính mạnh, có chiến lược điều chỉnh giá phù hợp nhằm tránh gây sốc cho thị trường.
Trường hợp muốn tăng giá, doanh nghiệp phải chứng minh được chi phí đầu vào tăng đến mức buộc phải điều chỉnh. Ngược lại, khi giá giảm, doanh nghiệp tự động tổ chức khuyến mại để bảo đảm giá bán đáp ứng thị trường. Nếu mức giảm giá đạt đến tỉ lệ quy định, Sở Tài chính sẽ chủ động mời doanh nghiệp để bàn bạc, thống nhất phương án điều chỉnh.
"Trong trường hợp cần thiết, thành phố có thể sử dụng các giải pháp can thiệp bằng cơ chế hành chính như nhập khẩu hoặc điều chuyển hàng hóa từ khu vực khác về" - ông Phương nhấn mạnh.
