Không chỉ được biết đến là vùng đất trù phú về nông sản, những năm gần đây, ĐBSCL còn là "cái nôi" của nhiều mô hình khởi nghiệp sáng tạo từ chính sản vật địa phương.
Đinh lăng, thanh trà "lên đời"
Từ khi còn là sinh viên, anh Nguyễn Hoàng Huy Lộc (ngụ xã Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long) đã ấp ủ dự định kinh doanh từ cây trà đinh lăng.
Sau khi tốt nghiệp đại học, dù đã có công việc ổn định, anh Lộc vẫn kiên trì theo đuổi đam mê. Anh bắt tay sản xuất thử nghiệm trà đinh lăng từ nguồn nguyên liệu sẵn có của gia đình và người dân quanh vùng. Đến tháng 6-2018, cơ sở sản xuất trà đinh lăng Trường Ái chính thức ra đời.
Theo anh Lộc, cây đinh lăng vốn rất quen thuộc với người dân vùng quê, thường được trồng làm cảnh hoặc hàng rào. Ít ai biết đinh lăng còn là loại dược liệu quý, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.
"Lúc đầu, cơ sở vật chất còn thiếu thốn, chưa có đủ máy móc nên chúng tôi chỉ đảm nhận khâu đóng gói, còn các công đoạn khác phải thuê bên ngoài gia công" - anh Lộc nhớ lại. Chỉ sau vài tháng hoạt động, nhờ anh chịu khó, năng động tìm kiếm đối tác nên cơ sở Trường Ái dần được trang bị đầy đủ máy móc, chuyển sang tự chủ toàn bộ quy trình sản xuất - kinh doanh.
Bà mẹ U50 mơ ước khởi nghiệp với bếp chayĐể sản phẩm bảo đảm chất lượng và an toàn, anh Lộc chọn nguyên liệu tự nhiên, không sử dụng phân bón hay thuốc trừ sâu. Bên cạnh đó, việc sản xuất và bảo quản sản phẩm cũng phải tuân thủ nghiêm ngặt quy trình. Nhờ vậy, trà đinh lăng Trường Ái đã được chứng nhận đạt tiêu chuẩn chất lượng an toàn thực phẩm và đạt chuẩn OCOP (Chương trình "Mỗi xã 1 sản phẩm") 3 sao.
Đến nay, sản phẩm trà đinh lăng túi lọc của cơ sở anh Lộc đã được phân phối khắp các tỉnh, thành với giá bán 90.000 đồng/hộp, mang về thu nhập hàng chục triệu đồng mỗi tháng. Không dừng lại ở đó, anh còn thu mua toàn bộ đinh lăng trong khu vực, giúp người dân địa phương có thu nhập ổn định.
Cũng khởi nghiệp với sản vật địa phương, ông Huỳnh Văn Cập (phường Đông Thành, tỉnh Vĩnh Long) chú trọng đến cây thanh trà. Chứng kiến nhiều người chỉ trồng thanh trà có vị chua, ông đã mạnh dạn nhân giống thanh trà ngọt và bán với giá cao gấp 3 lần.
"Giống thanh trà ngọt này có nguồn gốc từ Hà Tiên - An Giang, người dân địa phương thường gọi là xoài rừng. Tôi mua giống này về trồng, sau 3 năm cây bắt đầu ra trái. Loại thanh trà này có trái chín to như trứng gà, màu vàng cam, vị ngọt, ăn được cả vỏ nên tôi quyết định mua cây giống với số lượng lớn" - ông Cập nhớ lại.
Hai năm trước, khi thanh trà ngọt của ông Cập được UBND tỉnh Vĩnh Long cấp giấy chứng nhận đạt chuẩn OCOP 4 sao thì sản phẩm này cũng được siêu thị chú ý. Hằng năm, toàn bộ thanh trà ngọt nghịch vụ của ông được một siêu thị thu mua với giá cao gấp 4-5 lần thanh trà chua.
Anh Nguyễn Hoàng Huy Lộc giới thiệu sản phẩm trà đinh lăng với khách hàng
Sản phẩm OCOP xuất ngoại
Năm 2000, sau khi nuôi cá rô đầu vuông và cá thát lát thất bại, bà Nguyễn Kim Thùy, Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Kỳ Như (xã Thạnh Hòa, TP Cần Thơ), mở quán ăn chuyên phục vụ các món chế biến từ cá. Những món ăn như chả cá thát lát, cá thát lát muối sả... nhanh chóng được nhiều thực khách ưa chuộng.
Từ kinh nghiệm nấu nướng, bà Thùy bắt đầu nghiên cứu cách làm mới. Ban đầu, bà chỉ sản xuất chả cá và cá muối sả. Trong quá trình chế biến, bà luôn trăn trở tìm phương pháp loại bỏ xương mà vẫn giữ nguyên hình dáng, độ ngọt tự nhiên của cá. Sau nhiều lần thử nghiệm, bà đã thành công với cá thát lát rút xương - sản phẩm đầu tiên được chế biến tại xã Thạnh Hòa.
Sản phẩm cá thát lát rút xương nhanh chóng được người tiêu dùng địa phương đón nhận và lan tỏa khắp khu vực. Nhu cầu ngày càng lớn nên bà Thùy quyết định mở rộng cơ sở, đầu tư nâng cao chất lượng sản phẩm, tuân thủ nghiêm ngặt quy trình sản xuất, bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm để khách hàng yên tâm sử dụng.
Bà Thùy còn mở rộng vùng nuôi theo chuẩn VietGAP; xây dựng nhà xưởng chế biến, bảo quản theo hệ thống quản lý chất lượng quốc tế… Nhờ vậy, sản phẩm dần được đưa vào siêu thị, được nhiều khách hàng đón nhận. Đến năm 2019, HTX Kỳ Như chính thức ra đời, tạo nền tảng liên kết sản xuất bền vững, giúp mở rộng thị trường, nâng cao thu nhập cho xã viên, tạo việc làm ổn định cho nhiều lao động địa phương.
Bà Thùy tự hào: "HTX chúng tôi đã có 11 sản phẩm đạt chuẩn OCOP. Trong đó, cá thát lát rút xương tẩm gia vị được chứng nhận là sản phẩm OCOP 5 sao, còn lại đều đạt OCOP 4 sao. Từ đầu năm 2025 đến nay, HTX đã xuất khẩu khoảng 12 tấn cá thát lát rút xương tẩm gia vị sang Mỹ và Hàn Quốc, mang về thu nhập ổn định cho xã viên".
Tăng giá trị cho nông sản Việt
Theo ông Hà Vũ Sơn, Giám đốc Sở Công Thương TP Cần Thơ, việc nhiều người dân khởi nghiệp từ nông sản địa phương là xu hướng đáng ghi nhận và khuyến khích.
Ông Sơn cho rằng không chỉ khai thác hiệu quả lợi thế nông sản phong phú, việc này còn tạo ra giá trị gia tăng cho sản phẩm, góp phần phát triển kinh tế địa phương bền vững.
