Bộ Xây dựng đang lấy ý kiến cho dự thảo Nghị định thay thế Nghị định 94/2024/NĐ-CP về hệ thống thông tin nhà ở và thị trường bất động sản. Điểm đáng chú ý trong dự thảo là từ năm 2026, cá nhân sẽ phải cung cấp thông tin về sở hữu nhà ở để tích hợp vào cơ sở dữ liệu quốc gia.
Bộ Xây dựng cho rằng quy định mới sẽ nâng cao chất lượng dữ liệu, góp phần minh bạch thị trường.
Theo dự thảo, cả tổ chức và cá nhân tại Việt Nam và nước ngoài phải cung cấp các dữ liệu gồm thông tin nhận diện (họ tên, số định danh, giấy tờ pháp lý), thông tin nhà ở sở hữu như loại hình nhà, địa chỉ, diện tích, số lượng, thời hạn và hình thức sở hữu, tình trạng pháp lý.
Trao đổi với PV Tiền Phong , TS Phạm Viết Thuận, Viện trưởng Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường TPHCM cho rằng dự thảo về kê khai nhà ở do Bộ Xây dựng đưa ra là không khả thi về mặt quản lý Nhà nước.
Nếu số hóa tài sản là nhà ở của người dân để phục vụ giao dịch bất động sản qua sàn nhằm chống gian lận, ổn định giá bất động sản lại không đúng mục tiêu số hóa thông tin về nhà ở và thửa đất mà Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang cập nhật là làm sạch dữ liệu trong 90 ngày.
Hiện, công tác thống kê và quản lý đất đai được thực hiện theo thửa đất và tờ bản đồ, do Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, phối hợp cùng Bộ Công an trong làm sạch dữ liệu. Mục tiêu quản lý đất đai cơ bản là quản lý dữ liệu từ các thửa đất, số tờ, số thửa chứ không phải từ căn nhà trên đất.
Để số hóa tài sản trên đất hợp pháp, Bộ Xây dựng nên phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Môi trường trích xuất trên cơ sở dữ liệu từng địa phương.
“Điều quan trọng nhất hiện nay là thống kê thửa đất tờ bản đồ tích hợp vào căn cước công dân mà trước đó Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường TPHCM đã đề xuất Chính phủ. Cơ sở dữ liệu quốc gia bao gồm thửa đất, tờ bản đồ là dữ liệu quan trọng nhất. Do đó, Bộ Xây dựng muốn quản lý thông tin sở hữu nhà ở là điều không thể triển khai vì chồng chéo”, ông Thuận nói.
Theo Viện trưởng Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường TPHCM, hiện nay chúng ta không thể thống kê số liệu về nhà vì Việt Nam có đến hàng chục loại nhà khác nhau. Cụ thể, gồm nhà tạm, nhà không phép, sai phép, nhà có sổ, không sổ, nhà tranh chấp, nhà vô chủ… Việc xây dựng dữ liệu dân cư dựa trên nhà ở sẽ dẫn đến trùng lặp, thiếu chính xác và chồng chéo giữa các cơ quan.
“Không thể dựa vào nhà để lấy thông tin làm dữ liệu dân cư theo dự thảo của Bộ Xây dựng. Do đó, dữ liệu dân cư là phải tập trung về một đầu mối là Bộ Nông nghiệp và Môi trường - nơi đang quản lý dữ liệu đất đai thống nhất. Bộ Xây dựng nên quan tâm hơn việc nhà xây dựng miễn giấy phép, hướng dẫn đăng ký nhà ở trên nền tảng số gắn với dữ liệu lô - thửa thay vì đi thống kê nhà. Hãy để tập trung về một mối, sau đó sẽ triển khai đồng bộ các sự vụ liên quan đến nhà và thửa đất thì sẽ hợp lý hơn”, ông Thuận kiến nghị.
Để số hóa tài sản trên đất hợp pháp, ông Thuận cho rằng, Bộ Xây dựng nên phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Môi trường trích xuất trên cơ sở dữ liệu từng địa phương trên cơ sở bản đồ ranh, thửa sẽ có thông tin đầy đủ nhà đất theo số thửa, kể cả căn cước công dân của chủ sở hữu nhà. Việc đề xuất người dân thống kê nhà ở theo dự thảo là thiếu tính khoa học trong thời đại số hóa dữ liệu theo Nghị quyết 57/2025 của Bộ Chính trị.
Tổng giám đốc một công ty bất động sản ở TPHCM cho rằng, đề xuất của Bộ Xây dựng đang trùng lặp với công việc của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Công an đang triển khai trong quá trình xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai.
Chưa kể, UBND các xã - phường, ngành quản lý đất đai cũng vừa yêu cầu người dân cung cấp thông tin về sổ đỏ nên lo ngại về trùng lặp dữ liệu giữa ngành quản lý đất đai, chính quyền cơ sở và Bộ Xây dựng là hoàn toàn có cơ sở. Người dân nhiều lần phải cung cấp thông tin tương tự khi đăng ký đất đai, cấp sổ đỏ hoặc cập nhật biến động sở hữu. Nếu Bộ Xây dựng tiếp tục yêu cầu kê khai riêng từ năm 2026 mà không có cơ chế liên thông dữ liệu thì sẽ làm tăng gánh nặng hành chính và nguy cơ phân mảnh cơ sở dữ liệu quốc gia.
“Yêu cầu của Bộ Xây dựng sẽ gây trùng lặp dữ liệu và tăng gánh nặng hành chính, bởi các thông tin như họ tên, số định danh, địa chỉ, diện tích, tình trạng pháp lý... đã có trong cơ sở dữ liệu đất đai, dân cư và thuế”, vị này nói.
Trước đó, Cục Quản lý đất đai, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng đã có hướng dẫn các địa phương chỉnh lý cơ sở dữ liệu đất đai theo chính quyền 2 cấp sau sáp nhập và gắn mã định danh thửa đất trên địa bàn có dữ liệu địa chính. Quy trình xây dựng mã ID cho thửa đất có 4 bước, gồm xác định điểm đặc trưng của thửa đất, chuyển vị trí từ hệ tọa độ của Việt Nam sang quốc tế, mã hóa vị trí điểm đặc trưng, cập nhật bảng dữ liệu không gian thửa đất.
