Đề xuất đánh thuế mua bán vàng trên sàn

Hầu hết chuyên gia đồng tình phương án đánh thuế với giao dịch mua bán vàng để hạn chế đầu cơ. Ảnh: Chí Hùng.

Đề xuất đánh thuế các giao dịch mua bán vàng một lần nữa thu hút sự quan tâm của dư luận khi nội dung này được đề cập trong buổi làm việc của Tổng Bí thư Tô Lâm với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương về cơ chế, chính sách quản lý hiệu quả thị trường vàng.

Chia sẻ với Tri Thức - Znews, nhiều chuyên gia bày tỏ quan điểm đồng thuận với định hướng này và kiến nghị mức thuế suất dự kiến áp dụng với các giao dịch vàng trong nước.

Đề xuất đánh thuế 0,1%/giao dịch thông qua sàn vàng

PGS.TS Nguyễn Hữu Huân, chuyên gia Trường Đại học Kinh tế TP.HCM, cho rằng việc đánh thuế giao dịch vàng là phù hợp với xu hướng của thị trường, bởi trên thế giới, nhiều quốc gia đã áp dụng thuế đối với sản phẩm vàng.

“Chắc chắn phải đánh thuế, tuy nhiên đánh thuế bao nhiêu phần trăm mới là vấn đề cần tính toán”, chuyên gia Huân nhận định.

Theo ông, vàng là một loại tài sản. Mà đã là tài sản thì có khả năng sinh lời - tương tự bất động sản hay chứng khoán - thì đều là đối tượng chịu thuế tại nhiều quốc gia. Ở Việt Nam hiện nay, bất động sản đã bị đánh thuế, chứng khoán cũng đã chịu thuế, vậy không có lý do gì vàng lại nằm ngoài diện bị đánh thuế.

Tuy nhiên, để xác định mức thuế áp dụng cho vàng là điều không dễ, vì phần lớn người dân hiện mua vàng tại các cơ sở kinh doanh nhỏ lẻ, không có hóa đơn, chứng từ. Thậm chí, nhiều người mua vàng từ rất lâu và nay mới bán, dẫn đến khó xác định được giá vốn hay lợi nhuận để tính thuế.

Vấn đề đặt ra là quy trình đánh thuế sẽ được triển khai như thế nào, người bán vàng có trách nhiệm thu thuế rồi nộp về Nhà nước, hay cơ quan thuế sẽ trực tiếp thu. Theo ông Huân, nếu Nhà nước triển khai giao dịch vàng qua sàn, việc thu thuế sẽ dễ dàng hơn. Ngược lại, nếu tiếp tục giao dịch bằng vàng vật chất thì việc kiểm soát và thu thuế sẽ gặp nhiều khó khăn, cần có phương án cụ thể.

Ông Huân cũng cho biết trên thế giới, nhiều quốc gia đang áp mức thuế khá cao cho các giao dịch vàng, dao động khoảng 13-18%.

Chuyên gia kiến nghị nếu các giao dịch vàng được thực hiện trên sàn, nhà quản lý có thể xem xét áp dụng mức thuế 0,1% cho mỗi giao dịch mua - bán. Ảnh: Phạm Ngôn.

Tại Việt Nam, có thể tham khảo mô hình đánh thuế doanh thu như bất động sản, hiện vào khoảng 2% trên giá trị chuyển nhượng (giá bán) ghi trong hợp đồng. Tuy nhiên, mức 2% có thể hơi cao nếu áp dụng cho vàng trong giai đoạn đầu triển khai chính sách.

Do đó, ông Huân đề xuất có thể tham khảo cách đánh thuế trên thị trường chứng khoán, hiện áp dụng mức 0,1% cho mỗi giao dịch mua hoặc bán. Nếu các giao dịch vàng được thực hiện trên sàn, có thể xem xét mức thuế tương đương để đảm bảo sự đồng bộ, minh bạch và khả thi khi triển khai trên thực tế.

Thuế phải đủ nhẹ tránh "thất thoát" ra chợ đen, nhưng đủ mạnh để điều tiết dòng tiền

Đồng tình với định hướng đánh thuế vàng, Tiến sĩ Nguyễn Tuấn Anh - Giảng viên ngành Tài chính, Khoa Kinh doanh, Đại học RMIT Việt Nam - cho rằng theo nguyên lý kinh tế, việc áp dụng thuế giá trị gia tăng (VAT) trên giao dịch vàng miếng làm tăng chi phí cơ hội của việc tích trữ vàng, từ đó khuyến khích người dân chuyển hướng đầu tư sang các kênh tài chính hiệu quả hơn như chứng khoán hoặc trái phiếu, góp phần thúc đẩy dòng vốn vào nền kinh tế.

Lợi ích của thuế VAT không chỉ nằm ở việc giảm thiểu tình trạng đầu cơ và tích trữ vàng, mà còn hỗ trợ Ngân hàng Nhà nước (NHNN) theo dõi dòng chảy vàng, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý thị trường.

“Tuy nhiên, thách thức lớn là nếu mức thuế quá cao, giao dịch vàng có thể bị đẩy vào thị trường chợ đen, như từng xảy ra tại Việt Nam trước đây. Vì vậy, mức thuế cần được thiết kế vừa phải, kết hợp với các biện pháp giám sát chặt chẽ để đảm bảo hiệu quả”, ông Tuấn Anh nhận định.

Hơn nữa, theo định hướng chỉ đạo của Tổng Bí thư, việc kết hợp thuế VAT với chính sách miễn thuế xuất khẩu vàng trang sức sẽ khuyến khích ngành chế tác và xuất khẩu, nâng cao giá trị gia tăng của ngành vàng. Việc ứng dụng công nghệ blockchain để ghi nhận và theo dõi giao dịch vàng cũng là một giải pháp cần thiết, giúp tăng tính minh bạch và ngăn chặn hành vi trốn thuế.

Thách thức lớn là nếu mức thuế quá cao, giao dịch vàng có thể bị đẩy vào thị trường chợ đen, như từng xảy ra tại Việt Nam trước đây. Vì vậy, mức thuế cần được thiết kế vừa phải, kết hợp với các biện pháp giám sát chặt chẽ

Tiến sĩ Nguyễn Tuấn Anh Giảng viên ngành Tài chính, Khoa Kinh doanh, Đại học RMIT Việt Nam

Trước đó, tại tại phiên họp báo thường kỳ của Bộ Tài chính, PGS. TS Nguyễn Thị Mùi từng đề xuất NHNN sớm kiến nghị Bộ Tài chính xây dựng các chính sách thuế đối với vàng.

Theo bà, việc áp dụng các chính sách thuế đối với thị trường vàng sẽ góp phần giảm bớt nhu cầu vàng của một số bộ phận nhà đầu tư và thị trường, đặc biệt đối với những đối tượng mua vàng với mục đích đầu cơ, tích trữ, thao túng giá vàng.

TS Nguyễn Trí Hiếu nhận định việc đánh thuế trên giao dịch vàng không những tăng được nguồn thu cho ngân sách mà có khả năng làm giảm lợi nhuận trong kinh doanh vàng tại thời điểm giá vàng tăng cao, một phương pháp chống "vàng hóa" hữu hiệu.

GS. TS Hoàng Văn Cường thì cho rằng giữa việc nhập khẩu vàng làm nguyên liệu cho chế tác trang sức và nhập khẩu để làm vàng miếng, 2 mục tiêu này hoàn toàn khác nhau nhưng dù thế nào cũng phải thu thuế.

Tương tự, TS Trương Văn Phước cho rằng thuế là một công cụ điều tiết của bất cứ Nhà nước nào, bất động sản hay vàng hay bất kỳ tài sản sinh lời nào khác đều cần quản lý thuế.