Xu hướng thắt chặt chi tiêu cùng tác động của suy thoái kinh tế toàn cầu đã gây ảnh hưởng nhất định tới kết quả kinh doanh các doanh nghiệp bán lẻ trong quý 4/2022. Sang năm 2023, giới phân tích dự báo bức tranh kinh tế còn đầy khó khăn kéo theo những kịch bản kinh doanh không quá lạc quan của nhóm doanh nghiệp bán lẻ dần hé lộ.
"Thắt dây an toàn" cho kết hoạch kinh doanh 2023
Doanh nghiệp bán lẻ top đầu là Công ty cổ phần Bán lẻ Kỹ thuật số FPT - FPT Retail (FRT) lên kế hoạch lợi nhuận trước thuế năm 2023 giảm hơn một nửa so với thực hiện 2022 xuống 240 tỷ đồng bất chấp mục tiêu doanh thu lại tăng trưởng 2 con số 13% đạt mức 34.000 tỷ đồng. Trước đó, FPT Retail đã lập đỉnh lợi nhuận năm 2021 với 554 tỷ đồng và năm 2022 với 486 tỷ đồng.
Nguyên nhân chính khiến ban lãnh đạo doanh nghiệp dự tính lợi nhuận giảm mạnh do khó khăn từ chuỗi FPTShop. Năm 2023, FPT Retail dự báo sẽ tiếp tục bị ảnh hưởng bởi các yếu tố bất lợi từ cuối năm trước như sức mua mặt hàng ICT giảm mạnh, chi phí tài chính liên tục tăng cao, lạm phát cao, cũng như thị trường mua trả góp liên tục suy giảm,...
Doanh nghiệp cũng chưa thể đưa ra dự báo thời điểm thị trường phục hồi. Trước đó, năm 2022 chuỗi bán lẻ FPTShop đóng góp tới 70% tương ứng khoảng 21.000 tỷ đồng trong tổng doanh thu hơn 30.000 tỷ của FRT.
Dự báo nhu cầu tiêu dùng suy yếu trong năm nay, trong tài liệu đại hội của CTCP Thế giới số (Digiworld, DGW), doanh nghiệp này bất ngờ “quay xe” hạ kế hoạch kinh doanh 2023, với mục tiêu doanh thu đạt 20.000 tỷ đồng và lợi nhuận sau thuế đạt 400 tỷ đồng, lần lượt sụt giảm 9% và 42% so với thực hiện 2022.
Trước đó, Digiworld đã từng công bố kế hoạch kinh doanh tăng trưởng mức 2 con số tại Nghị quyết HĐQT hồi giữa tháng 2. Tuy nhiên, nhận định nền kinh tế nói chung cũng như nhu cầu của người tiêu dùng nói riêng có sự suy giảm, Ban lãnh đạo đã thay đổi mục tiêu kinh doanh có phần thận trọng hơn.
Không có kế hoạch giảm lãi như FRT hay DGW, “đại gia” ngành bán lẻ là Thế giới Di động (MWG) đặt mục tiêu kinh doanh tăng trưởng 1 chữ số, trong đó doanh thu chỉ tăng 1% lên 135.000 tỷ đồng và lãi hợp nhất sau thuế tăng nhẹ 2% lên 4.200 tỷ đồng. MWG cho biết, những chỉ tiêu trên được đưa ra dựa vào tình hình thực tế giai đoạn hiện tại và giả định sức mua sẽ hồi phục tích cực kể từ quý 3/2023. Thậm chí, ban lãnh đạo cho rằng có thể đưa ra điều chỉnh tùy thuộc vào tình hình thị trường thực tế trong nửa cuối năm.
Đáng chú ý, MWG tiếp tục kỳ vọng Bách Hoá Xanh sẽ đạt điểm hoà vốn vào cuối năm 2023. Tuyên bố lần nữa đưa ra sau 1 năm tái cấu trúc Bách Hoá Xanh. Dù vậy, biến động khó lường của thị trường sẽ là thách thức cho "hứa hẹn" của MWG. 2022 vừa qua là năm Bách Hoá Xanh lỗ kỷ lục với 2.961 tỷ đồng, MWG hiện đang "gánh" số lỗ luỹ kế 7.395 tỷ đồng với chuỗi bách hoá.
Trong bối cảnh tình hình kinh doanh đang gặp không ít thách thức, cổ tức năm 2022 của MWG đã giảm đáng kể so với năm trước, dự kiến phương án chia cổ tức năm 2022 với tỷ lệ 5% bằng tiền mặt (01 cổ phiếu sẽ nhận 500 đồng). Ngoài ra, MWG cũng phải dừng thói quen ESOP do tăng trưởng âm năm 2022.
Chủ tịch HĐQT Thế giới di động Nguyễn Đức Tài trải lòng rằng: “Sau nhiều năm tăng trưởng cao và liên tục dồn sức cho mở rộng, những “cơn gió ngược” trong năm 2022 là cơ hội để Công ty tập trung rà soát hoạt động kinh doanh và củng cố nội lực của doanh nghiệp. Là nhà bán lẻ hàng đầu Việt Nam với quy mô doanh thu 5,5 tỷ đô la Mỹ và mạng lưới hơn 5.500 cửa hàng trên toàn quốc, việc không ngừng tìm tòi, sáng tạo, dám thử nghiệm và chấp nhận sửa sai là không thể thiếu để tạo ra những động lực tăng trưởng mới và giúp MWG phát triển vượt bậc trong tương lai” .
Ngành bán lẻ kỳ vọng phục hồi vào nửa cuối 2023
Bán lẻ vốn được đánh giá là lĩnh vực triển vọng trong năm 2023 khi mà tiêu dùng được kỳ vọng hồi phục mạnh mẽ sau Covid-19 kéo dài từ năm 2020-21. Tuy nhiên, báo cáo triển vọng nhóm ngành này của VDSC lại cho rằng, sự phục hồi doanh số bán lẻ hậu Covid có thể gây áp lực lên tăng trưởng năm 2023.
Sự chững lại ngắn hạn của chi tiêu trong nước lại đi cùng với suy thoái kinh tế vào năm 2023. Trong bối cảnh kinh tế suy thoái và chính sách tiền tệ thắt chặt, ngân sách hộ gia đình bị thu hẹp có thể gây áp lực lên nhu cầu tiêu dùng. Hơn nữa, làn sóng cắt giảm việc làm trong các ngành thâm dụng lao động sẽ tiếp tục diễn ra cho đến ít nhất là quý 2/2023.
Đồng thời, sự thay đổi trong hành vi của người tiêu dùng sẽ có tác động không đồng nhất đến từng nhà bán lẻ Việt Nam. Các mặt hàng thiết yếu (FMCG, dược phẩm) và những mặt hàng không thiết yếu đắt tiền vẫn sẽ bán tốt, ngược lại các sản phẩm không thiết yếu ở phân khúc trung cấp, đặc biệt là các thiết bị công nghệ vốn được hưởng lợi từ nhu cầu bị dồn nén, có thể bị suy giảm tiêu thụ nặng nề nhất năm 2023.
Theo VDSC, nền kinh tế ảm đạm dự kiến sẽ dần cải thiện từ nửa sau năm 2023 và phục hồi mạnh mẽ hơn vào năm 2024 khi các đơn đặt hàng bắt đầu có trở lại và thu nhập của người lao động được cải thiện.
Chung quan điểm, SSI Research đánh giá tiêu dùng cho các sản phẩm không thiết yếu sẽ vẫn ảm đạm, ít nhất là cho đến nửa đầu năm 2023. Trong nửa đầu năm 2023, dự kiến giá điện, chi phí y tế và học phí sẽ tăng. Bên cạnh đó, thuế giá trị gia tăng cũng đã tăng lên mức 10% kể từ ngày 1/1/2023. Những yếu tố trên sẽ cùng cộng hưởng, ảnh hưởng đến sức mua của người tiêu dùng. Hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp bán lẻ cũng theo đó gặp nhiều thách thức.
Trong kịch bản cơ sở, nhóm phân tích SSI Research dự báo lạm phát sẽ đạt đỉnh trong 6 tháng đầu năm 2023 và sau đó sẽ giảm tốc trong 6 tháng cuối năm. SSI ước tính chi tiêu cho điện thoại & điện máy sẽ giảm 10% so với cùng kỳ và nhu cầu tiêu thụ vàng sẽ không thay đổi vào năm 2023, do đó mức chi tiêu thấp cho đến nửa đầu năm 2023, sau đó dần phục hồi từ nửa cuối năm 2023.
